Wat kan Limburg leren van de polarisatie in Amerika? De strijd om het presidentschap wordt gevoerd in de “Rustbelt”, staten als Pennsylvania, Wyoming en Illinois die afgelopen decennia industrie en mijnbouw zagen verdwijnen. Ligt er een parallel met Limburg, waar partijen als PVV en Forum ook als grootste uit de stembus komen?
Hoogleraar Roberta Haar van de Universiteit van Maastricht vindt het een moeilijke vergelijking. Twintig jaar al woont ze in het gehucht Honthem, bij Margraten. De berichten die ze krijgt van haar vrienden uit Amerika lijken bijna uit een andere wereld te komen. “De man van een goede vriendin in Noord-Minnesota liet weten dat hun middelbare school na de verkiezingen twee dagen dicht gaat. Ze vrezen vandalisme en vernielingen in de school, en rellen door de studenten.”
Gespannen sfeer
De gespannen sfeer heeft alles te maken met de polarisatie in de Verenigde Staten, die het land verdeelt in twee kampen. Verschillen op het gebied van huidskleur, welvaart, sociale status, gezondheid en politieke oriëntatie zijn elkaar steeds meer gaan overlappen. Daardoor zijn er nauwelijks nog gemeenschappelijke kenmerken. Een verzuiling zoals Nederland die kende in de 20e eeuw, zonder de samenwerking in de top. Met een president die de verschillen aanwakkert.
Heel Amerika aanspreken
“Trump volgt een strategie van het uitvergroten en versterken van een deel van Amerika, dat toch al negatief was over de overheid”, zo vertelt Roberta Haar. “Wie wil regeren in Amerika, moet heel Amerika aanspreken denk ik. Bush was daartoe in staat, Obama kon dat ook. Trump kan het alleen in een aantal staten die belangrijk zijn in de verkiezing.”
Spanning
De gespannen sociale verhouding waaien ook de Atlantische Oceaan over. “Het is niet alleen een probleem in Amerika, die spanning zie je ook langzaam terug in West-Europa”, aldus Haar. De polarisatie rond de discussie over Zwarte Piet is een voorbeeld van die “culture war” Nederlandse stijl. Haar wil er liever niet over praten, wetend hoe gevoelig elk woord ligt in die discussie, en hoe snel een uit zijn verband gerukte uitspraak een eigen leven gaat leiden. Exact zoals de verkiezingsstrijd in de Verenigde Staten zich nu ontvouwt.
Limburg
Net als de Amerikaanse staten in het Amerikaanse Midden-Westen, kampt Limburg met de erfenis van de mijnsluitingen. “Het is een generatieprobleem”, zo concludeerde het programma Trendbreuk.
Mede door de mijnsluiting steekt Limburg op het gebied van werkgelegenheid en gezondheid nog altijd slecht af ten opzichte van de rest van Nederland.
Toch zijn de sociale verhoudingen in Limburg niet te vergelijken met de Verenigde Staten. Dat heeft vooral te maken met de carnavalsverenigingen, de fanfares, de voetbalclubs, de scholen en de cultuursector. Daar treffen mensen elkaar. En juist die ontmoetingen zijn cruciaal in het tegengaan van polarisatie.
Social capital
“Vorig jaar sprak hier een professor van Harvard, Robert Putnam. Die schreef in de jaren tachtig een boek waarmee hij heel bekend werd: Bowling Alone. In dat boek introduceert hij het begrip ‘social capital’, het sociale vermogen van een maatschappij. In Amerika zijn er steeds minder contacten tussen mensen, de netwerken worden kleiner. Juist dat onderlinge vertrouwen is de smeerolie in een maatschappij. Je moet ervan uit kunnen gaan dat de ander zijn afspraken nakomt, zoals dat bijvoorbeeld op Marktplaats gebeurt. Als je daar van uit kunt gaan, functioneert de maatschappij veel effectiever.”
Sociale weefsels
Haar is daarom erg bezorgd over de huidige verkiezingen, en de politieke kleur van de rechtbanken die de laatste maanden zo benadrukt wordt. "Als Amerikanen gaan denken dat mensen met een andere overtuiging slecht zijn en de verkiezingen manipuleren, dan raken we de sociale weefsels kwijt die ons bij elkaar houden. Amerika is ten slotte een ideaal, dat alleen maar kan bestaan als mensen dat ideaalbeeld ook delen", zo meldt Robert Haar in een OpEd voor de Observant.
"Nederland en de Scandinavische landen hebben van oudsher een groot vertrouwen in elkaar en in de instituties. Dat ligt rond de zeventig procent. Dus jullie hebben hier al een hele goede basis om nog beter te worden. Hoe bouw je aan dat sociale kapitaal, dat vermogen? Gewoon door veel dingen met elkaar te doen, met meer mensen. Eigenlijk heel eenvoudig”.
#WijZijnLimburg
In #WijZijnLimburg laten we je kennis maken met tal van verenigingen en initiatieven die bijdragen aan een mooier Limburg. Portretten van Limburgers die clubs draaiende houden, die zorgen dat in een wijk aandacht is voor elkaar.
Meer video's en informatie vind je op WijZijnLimburg.com
