Limburgs Land tip: Met 850 schapen door ‘Niemandsland’
?Op Smeetshof, aan de grens tussen Bocholt en Weert vindt op zondag 18 december een grensoverschrijdend kerstevenement plaats.
Het is de herdenking van een onbekende, nogal opzienbarende smokkel van 850 schapen via de Doodendraad, 100 jaar geleden. Voor deze reconstructie met de legendarische Weertenaar ‘Bolle Jan’ gaat komende week een schaapskudde van soortgelijke omvang vanuit Helchteren op pad naar Bocholt.
Gert van Elk over deze schapensmokkel:
Limburgs Land tip: Met 850 schapen door ‘Niemandsland’
Losse fragmenten uit de uitzending van het Limburgs Land vindt u op www.L1.nl/limburgs-land
Meer Natuur onderwerpen verzamelt L1 op www.L1.nl/natuur/
Info:
Enkele dagen voor kerst, op 19 december 1916 loodst de Weerter grootgrondbezitter Jan Hendriks, ‘Bolle Jan’ met hulp van enkele Weerter werklieden 850 schapen, naar het door de Duitsers bezet België. Ze trekken vanaf de ontginning Karelke in Altweert door een ‘leeg Niemandsland’, een door grenswachten gecontroleerd heide- en moeraslandschap. In het moeras, nabij grenspaal 164 steken ze de grens over, waarna de Duitsers voor deze gelegenheid even de dodelijke 2000 volt van de Doodendraad halen…. De schapen waren waarschijnlijk bestemd voor Kamp Beverlo, waar 40.000 soldaten hun kerst vieren voordat ze naar het front vertrekken.
Enkele dagen later bekent Bolle Jan aan de marechaussee de verkoop van zijn kudde aan een Duitse handelaar. Weert houdt zijn adem in. Smokkel, spionage en soldaten. Dat is een hoogst explosief mengsel. Zeker hier in dit gebied waar de staat van beleg heerst. Wordt de ‘hoogaangeslagen Weerter handelaar’ Hendriks door justitie aangepakt, zoals de vele andere smokkelaars of gaat deze kwestie de doofpot in? De kranten in de rest van Nederland volgen de kwestie op de voet.
Dit geruchtmakend grensgeval is aanleiding voor een reconstructie. Aan de hand van diverse historische bronnen kan een deel van het smokkelspoor worden nagevolgd. Op Smeetshof, net achter de grens met Weert is een kleine historische expositie over de ‘Doodendraad en Bolle Jan’. Bovendien staan er gidsen klaar voor ‘erfgoedtochten’. Die wandelingen voeren naar historische grensrelicten als de Bocholtergraven, de Weertbeek en wat er nog rest van het vermaarde café Bij Fiel of ‘Cyrenaica’. Volgens sommigen ‘ooit het best lopend smokkelcafé van Bocholt’.
Het grenslandtreffen op Smeetshof vindt in nauwe samenwerking plaats met Natuurpunt Bocholt, de geschied- en heemkundige verenigingen van Bocholt en Stramproy, Schapenhoeve Sonnisheide, gemeente Bocholt en Weert, de dorpsraden Altweerterheide en Stramproy en met steun van Regionaal Landschap Kempen en Maasland en harmonie Heilig Hart uit Altweerterheide. Met zijn elan, initiatief en ondernemingsgeest is Bolle Jan van grote betekenis geweest voor dit Heidedorp.
Via dit smokkelverhaal wordt de aandacht gevestigd op dit redelijk gaaf en gevarieerd ‘’doorgangsgebied’’ en de historische verbindingen tussen Bocholt en Weert. Maar ook op de eeuwenoude spanning van de grens. En hoe bewoners aan weerszijden van de streep daarmee omgingen. Deze veelal onbekende ‘’grensgevallen’’ kunnen een belangrijke stimulans zijn om bewoners (opnieuw) te betrekken bij de bijzondere kwaliteiten en de identiteit van de grensstreek: het landschap, groen, de geschiedenis, de glans en betrokkenheid van de streek.
Naast de historische spanning van de grens (2000 volt!) is er ook aandacht voor de conflicten en de vriendschappen die hier gevierd werden. Weinig mensen kennen nog de verhalen over de aanwezige grensrelicten in dit doorgangsgebied. Een ondoordringbaar moeras waar smokkelaars en vluchtelingen de paden en doorgangen kenden. Een gebied waar regelmatig gesteggeld werd over de toevoer van water (Weertbeek, 1296), over het ‘heyen en weyen’ en het steken van turf en vlikken.
De herders van Sonnisheide in Helchteren hebben hun medewerking toegezegd aan dit evenement en dat wordt een gebeurtenis op zich. De uit meer dan 800 schapen bestaande kudde doet er meerdere dagen over om in het Smeetshof te geraken.
Eeuwenlang waren dit soort trekkende kuddes heel gebruikelijk in de Kempen. Niemand keek er van op. Nu zo vlak voor de kerst, belooft deze ‘omgekeerde tocht van Bolle Jan’ een evenement op zich te worden.
De ‘Erfgoedtocht door Niemandsland’ voert door deels door het moerassig Wijffelterbroek: Waterdicht schoeisel is een must!
Programma: De erfgoedtochten beginnen om 11.00 en 13.00 uur. Bij voldoende belangstelling vertrekken geregeld extra gidsen.
Enkele dagen later bekent Bolle Jan aan de marechaussee de verkoop van zijn kudde aan een Duitse handelaar. Weert houdt zijn adem in. Smokkel, spionage en soldaten. Dat is een hoogst explosief mengsel. Zeker hier in dit gebied waar de staat van beleg heerst. Wordt de ‘hoogaangeslagen Weerter handelaar’ Hendriks door justitie aangepakt, zoals de vele andere smokkelaars of gaat deze kwestie de doofpot in? De kranten in de rest van Nederland volgen de kwestie op de voet.
Dit geruchtmakend grensgeval is aanleiding voor een reconstructie. Aan de hand van diverse historische bronnen kan een deel van het smokkelspoor worden nagevolgd. Op Smeetshof, net achter de grens met Weert is een kleine historische expositie over de ‘Doodendraad en Bolle Jan’. Bovendien staan er gidsen klaar voor ‘erfgoedtochten’. Die wandelingen voeren naar historische grensrelicten als de Bocholtergraven, de Weertbeek en wat er nog rest van het vermaarde café Bij Fiel of ‘Cyrenaica’. Volgens sommigen ‘ooit het best lopend smokkelcafé van Bocholt’.
Het grenslandtreffen op Smeetshof vindt in nauwe samenwerking plaats met Natuurpunt Bocholt, de geschied- en heemkundige verenigingen van Bocholt en Stramproy, Schapenhoeve Sonnisheide, gemeente Bocholt en Weert, de dorpsraden Altweerterheide en Stramproy en met steun van Regionaal Landschap Kempen en Maasland en harmonie Heilig Hart uit Altweerterheide. Met zijn elan, initiatief en ondernemingsgeest is Bolle Jan van grote betekenis geweest voor dit Heidedorp.
Via dit smokkelverhaal wordt de aandacht gevestigd op dit redelijk gaaf en gevarieerd ‘’doorgangsgebied’’ en de historische verbindingen tussen Bocholt en Weert. Maar ook op de eeuwenoude spanning van de grens. En hoe bewoners aan weerszijden van de streep daarmee omgingen. Deze veelal onbekende ‘’grensgevallen’’ kunnen een belangrijke stimulans zijn om bewoners (opnieuw) te betrekken bij de bijzondere kwaliteiten en de identiteit van de grensstreek: het landschap, groen, de geschiedenis, de glans en betrokkenheid van de streek.
Naast de historische spanning van de grens (2000 volt!) is er ook aandacht voor de conflicten en de vriendschappen die hier gevierd werden. Weinig mensen kennen nog de verhalen over de aanwezige grensrelicten in dit doorgangsgebied. Een ondoordringbaar moeras waar smokkelaars en vluchtelingen de paden en doorgangen kenden. Een gebied waar regelmatig gesteggeld werd over de toevoer van water (Weertbeek, 1296), over het ‘heyen en weyen’ en het steken van turf en vlikken.
De herders van Sonnisheide in Helchteren hebben hun medewerking toegezegd aan dit evenement en dat wordt een gebeurtenis op zich. De uit meer dan 800 schapen bestaande kudde doet er meerdere dagen over om in het Smeetshof te geraken.
Eeuwenlang waren dit soort trekkende kuddes heel gebruikelijk in de Kempen. Niemand keek er van op. Nu zo vlak voor de kerst, belooft deze ‘omgekeerde tocht van Bolle Jan’ een evenement op zich te worden.
De ‘Erfgoedtocht door Niemandsland’ voert door deels door het moerassig Wijffelterbroek: Waterdicht schoeisel is een must!
Programma: De erfgoedtochten beginnen om 11.00 en 13.00 uur. Bij voldoende belangstelling vertrekken geregeld extra gidsen.
