Allerheiligen en Allerzielen

Elk jaar op 1 november herdenkt de Katholieke Kerk alle heiligen, bekend en onbekend. Deze feestdag heet Allerheiligen en is één van de belangrijkere kerkelijke feesten. Het wordt sinds de vierde of vijfde eeuw gevierd. Op 2 november worden jaarlijks alle overleden gelovigen herdacht. Deze gedenkdag vindt al sinds de tiende eeuw plaats en heet Allerzielen. De gedachtenis leeft onder de bevolking in Limburg nog zeer sterk. Kerkhoven en urnenplaatsen worden in deze dagen druk bezocht. Vanwege Allerheiligen zijn de bisdomkantoren maandag en dinsdag (31 oktober en 1 november) niet bereikbaar.

Allerheiligen
Op Allerheiligen worden alle mensen geëerd die voor eeuwig bij God leven, of zij nu officieel heilig verklaard zijn of niet. Het belangrijkste is dat zij door hun manier van leven een voorbeeld werden voor alle gelovigen. Samen vormen zij de ontelbare menigte die Johannes beschrijft in het bijbelse boek Openbaringen: ,,Daarna zag ik een grote menigte, die niemand tellen kon, uit alle rassen en stammen en volken en talen." Deze voor eeuwig bij God levenden zijn de bemiddelaars voor de biddende Kerk op aarde en de voorsprekers voor hun nog strijdende en lijdende broeders: voor iedereen die wil leven zoals Jezus het voorgeleefd heeft.

In het begin van de Kerk werden alleen martelaren als officieel erkende heiligen vereerd. Later was het zo dat als iemand unaniem door het volk als heilige werd aangewezen, deze persoon als heilig gold (zoals de 21 heilige bisschoppen van Maastricht). Omdat een heiligverklaring op deze manier in de praktijk wel erg twijfelachtig werd gevonden heeft de paus in 1170 de heiligverklaring aan zichzelf voorbehouden. Zo ontstond een strengere procedure, die in 1634 door paus Urbanus VIII werd vastgelegd. Sindsdien wordt iemand, voorafgaande aan zijn heiligverklaring eerst zalig verklaard.

De Kerk kent vele heiligen. Sinds 1970 is door paus Paulus VI voor de hele Kerk een hernieuwde Romeinse Kalender voorgeschreven. Hierop staan alleen heiligen die universeel (= voor iedereen in de hele wereld) van belang zijn en tot voorbeeld kunnen strekken. Ook is er op gelet dat er heiligen uit alle continenten op de nieuwe kalender staan. Andere heiligen kunnen wel op plaatselijke kalenders voorkomen (zoals St. Christoffel, de patroonheilige van de Roermondse kathedraal). Er wordt gesproken over kalenders, omdat de heiligenfeesten worden gerangschikt volgens de dag waarop het feest wordt gevierd. Dit is meestal de dag van het sterven van de heilige. Enkele jaren geleden nog werd een Limburger tot de eer der altaren verheven: de uit Munstergeleen afkomstige pater Karel Houben. Zijn gedenkdag is op 5 januari, maar hij kan ook met alle anderen die voor eeuwig bij God leven geëerd worden, op 1 november.

De oorsprong van het Allerheiligenfeest ligt in de vierde of vijfde eeuw en werd toen gevierd op 13 mei (de kerkwijding van het tot dan heidense Pantheon in Rome). Het was paus Gregorius IV die het feest in de negende eeuw verplaatste naar 1 november. Deze dag was volgens de regel van Benedictus de begindag van de winterperiode. In Nederland is 1 november, in tegenstelling tot de ons omringende landen, geen vrije dag. Dit jaar echter vanzelfsprekend wel, omdat Allerheiligen op zondag valt. Bisschop Frans Wiertz van Roermond viert bij gelegenheid van het hoogfeest van Allerheiligen de pontificale eucharistie in de Roermondse kathedraal, op dinsdag 1 november om 19.00 uur.

Allerzielen
Het hoogfeest van Allerheiligen is onlosmakelijk verbonden met Allerzielen (2 november): een dag van gebed voor iedereen die gestorven is en nog niet voor altijd bij God is. De geloofsgemeenschap wordt gevormd door al degenen die al voor eeuwig bij God leven en degenen die nog onderweg zijn en nog niet klaar zijn voor de hemel. Het is één grote gemeenschap van mensen die gebonden zijn door de liefde in Christus. In de eucharistie op deze dag wordt aan de dood van alle overleden gelovigen gedacht. De Kerk viert dan tegelijk het uitzicht op de verrijzenis en de uiteindelijke overwinning van het Leven op de dood door iedereen.

Allerzielen werd voor het eerst gevierd in de Franse Benedictijnerabdij te Cluny in 998. In Limburg wordt op Allerzielendag - of de zondag daaraan voorafgaand - na afloop van de mis of na een gebedsdienst in de middag samen naar het kerkhof gegaan. Hier worden de graven gezegend, men kan er lichten ontsteken en er wordt samen gebeden.