In 'Het Depot' duikt Niena Bocken de schatkamers en heiligdommen van musea in op zoek naar bijzondere stukken die bewaard worden buiten het zicht van publiek.
In deze aflevering struint ze door het depot van SCHUNCK in Heerlen, waar een vroeg schilderwerk staat van een van Nederlands bekendste hedendaagse kunstenaars.
Geweldige aanwinst
Het gaat om het werk ‘The Training Course’ van Marlene Dumas. SCHUNCK kocht het werk aan in de jaren negentig. “Dat is toen echt een hele goede koop geweest voor in de collectie van SCHUNCK”, vertelt conservator Virginia Hameleers.
“Het was net in de tijd dat Marlene net begon met schilderen, voor die tijd was ze voornamelijk bezig met collages. Het is dus een vroeg schilderwerk van deze kunstenares die nu toch wel een van de bekendste kunstenaars is.”
Uitgevaagd
Op het schilderdoek van een zestig bij twee meter zijn een aantal mannen te zien die achter elkaar staan. Hun gezichten zijn uitgevaagd of zelfs niet zichtbaar. Dat heeft volgens Hameleers te maken met de manier waarop Dumas werkt.
“Ze werkt met een eigen beeldarchief. In het begin waren het beelden uit de media zoals krantenknipsels. Later is ze ook polaroids gaan maken. Daaruit haalt ze de portretten en gezichten die ze maakt.” Het gaat dan echter niet om de persoon zelf maar om ‘de mens’ volgens de conservator. Daarom worden gezichten vaak ook uitgevaagd of onherkenbaar gemaakt.
Een van Marlene’s bekendste werken die ook een afgeleide is uit de media, is het schilderij ‘Osama’; een portret van Osama Bin Laden.
Beeldvorming
In haar werk stelt Dumas vaak de relatie tussen de werkelijkheid en beeldvorming uit de massamedia centraal. Ook onderwerpen als schoonheid, seksualiteit, dood en maatschappelijke onderwerpen als discriminatie komen veel terug in haar oeuvre. Dat is ook in dit werk het geval, meent Hameleers.
“Dit werk heet The Training Course: de stage. Wat je normaal verwacht bij een stage is dat mensen de kans krijgen zich te ontplooien en om hun individu te ontwikkelen. Maar als je naar dit werk kijkt dan lijkt het alsof ze heel onverschillig in de rij staan te wachten op iets wat ze maar moet overkomen.”
Luguber
Het werk straalt ook iets sombers uit; de kleuren zijn groen/bruin. De werken van Dumas zijn dan ook niet altijd bepaald vrolijk te noemen. Dit werk straalt zelfs iets lugubers uit, zo zijn aan de rand van het schilderij hangende ledematen te zien.
“Die ledematen die je ziet doen impliceren dat al die mensen die je op het schilderij ziet inwisselbaar zijn. Stage is normaal iets positiefs, maar Dumas geeft dus aan dat het dat niet per se hoeft te zijn. Voor haar bestaat er niet maar één werkelijkheid of één waarheid. Dus met haar werk probeert ze eigenlijk die meerdere waarheden of dubbelzinnigheid van dingen te laten zien.”
Niet in de stroom mee
Dumas’ werk laat veel ruimte voor interpretatie van de kijker. Hameleers was vanaf het eerste moment dat ze ‘The Training Course’ zag onder de indruk van het werk en heeft ook haar eigen interpretatie ervan.
“Ik denk dat het mooi is om hierin te zien wat je vaak ook wel om je heen ziet gebeuren; dat mensen blijven hangen in dingen, of de normale gang van zaken volgen zonder daarin hun eigen keuze te maken of eigen kant op te willen omdat het nu eenmaal zo is. Dat laat je toch ook wel weer opnieuw nadenken, dat dat eigenlijk niet zo hoort te zijn. Dat je moet blijven open staan voor verschillende interpretaties, voor zelfontplooiing en dat het belangrijk is om niet zomaar in de stroom mee te gaan.”
Marlene Dumas werd geboren in 1953 in Kaapstad. Haar werk wordt sterk beïnvloed door haar confrontaties met de apartheid in Zuid-Afrika. In de jaren zestig verhuisde ze naar Amsterdam, waar ze nog steeds woont en werkt.
De kunstenares wordt gezien als Nederlands meest invloedrijke (en volgens het blad Quote rijkste) levende kunstenaars. Haar werken hangen in grote Nederlandse musea zoals het Rijksmuseum. Haar werk is ook internationaal bekend. Verschillende musea en galeries in onder andere Tokyo en New York representeren haar werk.
Cultuurcafé
Cultuurcafé is een L1-programma vol kunstzinnige en minder zinnige cultuur.
L1 Radio
Iedere zaterdag van 10:00 tot 13:00 live op L1 Radio. Presentatie: Jolien Linssen, Judith Kuypers, Peter Beeker, Wouter Nelissen en Tom Doesborg.
Luister L1 Radio via L1.nl/Radio of op FM 95.3 en 100.3. L1 Radio is ook via DAB+ te beluisteren.
L1 TV
Iedere maand een nieuwe aflevering op L1 TV. Kijk in de programmagids voor de exacte uitzendtijden.
