In 'Het Depot' duikt Niena Bocken de schatkamers en heiligdommen van musea in op zoek naar bijzondere stukken die bewaard worden buiten het zicht van publiek.
In deze aflevering dalen we af in de krochten van het Natuurhistorisch Museum in Maastricht, dat een uniek fossiel huisvest.
66,4 miljoen jaar oud
Het gaat om een zeester van 66,4 miljoen jaar oud die twintig jaar geleden werd gevonden door de Maastrichtse Willy van Rijsselt.
De privéverzamelaar raapte het fossiel zomaar op in een groeve bij Eben-Emael. De groeve was destijds op zaterdagmiddag toegankelijk voor liefhebbers en verzamelaars. Uiteindelijk bracht hij het naar het Natuurhistorisch museum, waar John Jagt, paleontoloog van het museum, zijn ogen bijna niet kon geloven. "Dit maak je maar een keer in je leven mee, zo'n exemplaar".
CT-scan
Het bleek te gaan om een volledige zeester die ingekapseld zit in een vuursteen. Er staken nog twee armpjes buiten de steen die buitengewoon goed gepreserveerd waren gebleven. Toen er verder onderzoek werd gedaan bleek ook nog eens dat de rest van de zeester eveneens in de steen zat, en dat maakt dit fossiel uniek; het is het eerste exemplaar van dit type zeester ter wereld dat zo compleet is gevonden.
Dat de hele zeester in de steen zit, hebben de onderzoekers kunnen concluderen door er een CT-scan te maken in het ziekenhuis waarop de ster te zien was. Jaren geleden probeerden ze de steen op te lossen met zuur, maar dat mislukte. "Gelukkig, want nu zijn er veel geavanceerdere technieken die tot in detail iets kunnen laten zien." vertelt Jagt. Zo wordt er binnenkort ook nog een micro-CT gemaakt, zodat de zeester, Chomataster Breizh genaamd, als prototype in alle detail kan worden uitgeprint. Zo kunnen onderzoekers maar ook toeschouwers de zeester helemaal bekijken en ook vasthouden.
Stekels
Het exemplaar is van een geslacht dat in 1913 al is beschreven in de wetenschappelijke literatuur, maar dat was toen gebaseerd op de vondst van losse plaatjes en fragmenten van de armen. Deze zeester wijkt daar vanaf. "Dit is zijn broertje. Die heeft alleen maar stekels op de armen en niet op het hele lijf. Die andere heeft stekels op het hele lijf, en dat is een soortverschil. Ik moet me nu gaan afvragen waarom deze geen stekels heeft op de lijfplaatjes. Als er veel op je wordt gejaagd, dan ontwikkel je stekels, is dat niet zo, dan gebeurt dat niet snel. Evolutionair gezien is dat heel interessant."
Verhaal
Dat het unieke stuk al twintig jaar in het depot ligt, komt volgens Jagt doordat er eerst wetenschappelijk onderzoek moet worden gedaan. Ook moet het type worden beschreven in de wetenschappelijke literatuur, en daar gaan vaak jaren overheen. "We moesten eerst wachten tot de wetenschappelijke publicatie uit was. Het is een type exemplaar, en dat is voor de wetenschap heel belangrijk, maar voor een doorsnee bezoeker van een museum eigenlijk nog niet, daar moet een verhaal bij en dat was er nog niet. Dat verhaal is inmiddels wel uit, dus ik hoop dat we het voor de kerst in de vitrine kunnen leggen!"
Cultuurcafé
Cultuurcafé is een L1-programma vol kunstzinnige en minder zinnige cultuur.
L1 Radio
Iedere zaterdag van 10:00 tot 13:00 live op L1 Radio. Presentatie: Jolien Linssen, Judith Kuypers, Peter Beeker, Wouter Nelissen en Tom Doesborg.
Luister L1 Radio via L1.nl/Radio of op FM 95.3 en 100.3. L1 Radio is ook via DAB+ te beluisteren.
L1 TV
Iedere maand een nieuwe aflevering op L1 TV. Kijk in de programmagids voor de exacte uitzendtijden.
